آداب و رسوم مراسم ازدواج در منطقه بلوچستان

آداب و رسوم ازدواج در منطقه بلوچستان

 بلوچستان منطقه ای در جنوب شرقی فلات ایران است که از کویر کرمان و شرق بم تا کوه های بشاگرد ادامه دارد.

مردم خونگرم بلوچ از قوم بلوچ و مسلمان سنی مذهب هستند. مراسم ازدواج در بین قوم بلوچ بسیار جذاب و خاطره انگیز است.

ازدواج در نزد مردم بلوچ، یکی از شرایط بلوغ اجتماعی مردان است. جوان بلوچ با قبول همسر، اولین قدم را جهت ورود

به اجتماع برمی دارد و پس از ازدواج است که خود را فردی اجتماعی می شمارد.

از نظر مذهبی نیز ازدواج در نزد مردم بلوچ امری مقدس و محترم است.

در گذشته تعدد زوجات در بلوچستان معمول بوده و یک مرد بنا به قدرت مالی خود بخصوص سرداران و خوانین بلوچ که

دارای تمکن هم بوده اند چندین زن می گرفته اند.

قوم بلوچ را قبایل و طوایف زیادی تشکیل می دهد. افراد هر قبیله و طایفه با هم خویشاوندی نسبی و سببی دارند و این امر

موجب دوام و بقای طوایف بلوچ است و برای تحکیم مبانی قومی ازدواجها اکثرا درون گروهی یا درون همسری است و به

جز موارد نادری عموما ازدواجها با خویشاوندان صورت می گیرد.

بلوچ معتقد است عهد و وفا و بقای قوم و خویش، بهتر از عهد و وفای دیگران است و پدران و مادران بلوچ در حفظ

این شیوه تعصب و اصرار زیادی دارند و سعی دارند حتی الامکان برای فرزند خود از میان خویشاوندان و افراد قبیله خود

همسر انتخاب نمایند.

مراحل قبل از ازدواج

گِندونِن:

“گِند” در بلوچی به معنای دید و “نِن” نیز به معنای نشستن است. بنابراین، این عنوان بر مراسمی گذارده شده است که در

آن بزرگان خانواده پسر نزد خانواده دختر می روند و در مجلسی که گرد هم آمده اند موضوع علاقه مندی خانواده پسر به

دختر آن خانواده را اعلام و خواستگاری را اعلام می کنند.

به طور معمول و به شکل کاملا سنتی همچنان پسرهای بلوچ بر اساس توصیه خانواده ازدواج می کنند.

مادر و در کل خانواده پسر دختری را مد نظر قرار می دهد و سپس برای آغاز مراحل عروسی این موضوع در مراسم  گِندونِن مطرح می شود.

گاه خانواده پسر این موضوع را با کدخدای محل سکونت دختر در میان می گذارند و گاهی هم ریش سفید یا بزرگ محل یا فامیل را در این مراسم به همراه می برند.

در مراسم گِندونِن افراد زیادی از خانواده پسر حضور پیدا می کنند تا نشان دهنده بزرگی خانواده پسر باشد. این تعداد گاهی به 100 نفر هم می رسد.

در مراسم گندونن، خانواده داماد حلقه انگشتر، ساعت و طلا را به عنوان نشان به خانواده عروس می دهند که به آن «حلقه کنان» می گویند.

هِبَرجنی:

به همان مراسم «بله برون» گفته می شود و اساس عروسی و زندگی مشترک در این مرحله بنا گذاشته می شود.

به عبارت دیگر پس از خواستگاری در این مراسم پاسخ مثبت خانواده دختر اعلام و سایر برنامه ریزی ها از اینجا آغاز می شود.

بربندمال:

مراسمی است که اقوام درجه یک طرفین دعوت می شوند و در آن به تعیین مهریه می پردازند.

معمولا مهریه پول نقد در نظر گرفته می شود اما گاهی نخل خرما، شتر و دام نیز برای آن در نظر می گیرند.

معمولا یکی از بزرگان که مورد قبول طرفین است در این مراسم حضور می یابد و زمان عروسی هم در همین مجلس تعیین می شود.

بر اساس رسم بلوچ ها، رد و بدل شدن طلا در ازدواج بسیار مهم است و حتی اهمیت بیشتری از مهریه دارد.

این رسم با هدیه 20 مثقال تا 2 کیلو طلا اجرا می شود و گاهی خانواده عروس به شرط تحویل طلاها، اجازه برگزاری مراسم عروسی را می دهند.

گاهی بخشی از این طلا را دریافت می کنند و مابقی در عقدنامه نوشته می شود.

گاهی گِندونِن، هِبَرجنی و بربندمال با هم و در یک مراسم برگزار می شوند.

مراسم ازدواج 

جُل بندی:

 مراسم عروسی در بلوچستان هفت روز طول می کشد که اولین روز را به جل بندی اختصاص می دهند در این روز دور تا

دور اتاقی که عروس و داماد به آنجا می روند را با پارچه ای بنام جل که با سوزن دوزی و آینه تزیین شده است، می

پوشانند. بلوچ ها اعتقاد دارند که این پارچه اجازه ورود جادو را به حجله عروس و داماد نمی دهد.

عقد:

در یکی از روز های عروسی، اقوام بعد از صرف ناهار در مسجد نماز جماعت می خوانند. بعد یک نفر از طرف خانواده

عروس و یک نفر از طرف خانواده داماد به عنوان معتمد نزد عروس در حجله می رود، و از عروس 3 بار می پرسد که

داماد را بعنوان شوهر قبول دارد؟ عروس در هر 3 بار باید با صدای بلند بله بگوید. پس از آنکه داماد هم بله را گفت صیغه

عقد جاری می شود

حِنا دوزوکی:

 از مراسم فرعی عروسی است و به این صورت که خانواده های طرفین بر سر عروس و داماد و روی پول حنا می گذارند.

گویا این مراسم به صورت دزدکی برگزار می شود و گاهی حمایت های مالی از عروس و داماد نیز در این مراسم صورت می گیرد.

در این مراسم خانواده های طرفین هرکدام روی سر داماد و عروس حنا می گذارند و این کار را با قرار دادن حنا روی پول انجام می دهند.

گاهی در این مراسم هزینه عروسی از سوی اقوام و فامیل پشتیبانی مالی می شود.

البته این پشتیبانی مالی در دفتری ثبت می شود تا داماد در آینده در سایر عروسی های افرادی که به او کمک کرده اند

حاضر شده و او نیز در این امر خیر شریک شود.

فردای مراسم حنادوزوکی مراسم دعوت از اقوام و بستگان آغاز می شود.

به طور معمول عده ای از زنان و مردان فامیل داوطلب می شوندو به سراغ دیگر بستگان در روستاها و آبادی ها و همین طور شهرهای دیگر می روند.

آنها در خانه بستگان را می زنند و چنددقیقه ای را در باب عروسی توضیح داده و سپس آن خانواده را دعوت می کنند.

اگر به خانه ای مراجعه شد و کسی حضور نداشت، دعوت کننده دو چوب را به شکلی خاص جلوی در خانه مورد نظر

قرار می دهد که در مراجعه صاحب خانه او متوجه شود کسی به قصد دعوت برای عروسی مراجعه کرده بوده است.

حِنا راستُکی:

مراسم حنابندان است که عروس و داماد در خانه خود به صورت جداگانه مراسم را برگزار می کنند و حنا توسط اقوام بر

دست آنها گذاشته می شود.معمولا دستها حنا بسته می شود.

شب حنابندان را تا صبح بیدار می مانند و ولیمه عروسی را در همین شب تدارک می بینند و آشپزی برای میهمانان

عروسی از این شب آغاز می شود.

سرآپی:

در این بخش از آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ، داماد را بر شتری سوار می کنند و در قسمت جلوی شتر پسر بچه نابالغ

را می نشانند تا فرزند اول داماد پسر باشد. بر روی سر داماد تور زرد رنگی می اندازند تا گردو خاک و آفتاب او را اذیت

نکند. در طول مسیر چندین بار توقف می کنند و برای شادی گلوله شلیک می کنند و آواز می خوانند. وقتی به نزدیک

رودخانه رسیدند دو نفر داماد را از شتر پیاده می کند. بقیه همراهان شروع به استحام و اطلاح داماد می کنند.

حمام عروس:

در آداب و رسوم ازدواج مردم بلوچ هنگام استحمام عروس باید ستارگان را تماشا نماید. به همین دلیل عروس را

شب هنگام و کنار پنجره حمام می کنند. بعد از حمام نوبت مشاطه که در زبان عربی به معنی آرایشگر است، می رسد.

آرایشگر در مقابل آرایش عروس یک هدیه از خانواده عروس دریافت می کند و حجاب از چهره عروس بر می دارد. بعد

از 4 روز زندگی در خانه پدر عروس، اولین شبی که عروس و داماد در کنار هم هستند، شب یکجایی نام دارد.

مشاطه:

مشاطه شکلی متفاوت از کلمه «مطاشه» به معنای آرایشگر و سلمانی در زبان عربی است. خانواده عروس طی این مراسم

او را برای عروسی آماده می کنند و به آرایش او مشغول می شوند. مشاطه گر بعد از اتمام کار هدیه ای دریافت می کند و

حجاب چهره عروس برمی دارد و دوره جل بندی عروس به پایان می رسد.

شب یکجایی:

عروس و داماد در خانه پدرزن برای 4 روز یا بیشتر زندگی می کنند و شب یکجایی اولین شبی است که عروس و داماد در کنار هم هستند.

بعد از تمام شدن مراسم های عروسی عروس و داماد به خانه پدر داماد می روند که این مراسم را مبارکیان صبا می گویند،

در خانه پدری داماد هم جشن و مهمانی برای آغاز زندگی مشترک عروس و داماد برگزار می شود.

آخرین مرحله، مراسم هفت روز است که عروس و داماد در هفتمین روز عروسی سوار برشتر با ساز و دهل به خانه پدر داماد می روند و هدیه هفت روز خود که شامل باغ، خانه یا چندین درخت خرما است را می گیرند.