درباره ی استان سیستان و بلوچستان و صنایع دستی آن
استان سیستان و بلوچستان پس از استان کرمان به عنوان دومین استان پهناور کشور در جنوب شرقی ایران واقع است.
این استان با حدود ۱۸۰٬۷۲۶ کیلومتر مربع وسعت کمابیش اندازه کشور سوریه بزرگی دارد و بیش از ۱۱ درصد وسعت ایران را دربرمیگیرد.
استان سیستان و بلوچستان از دو منطقه متمایز تشکیل گردیده است.
منطقه بلوچستان با ۱۷۲۳۰۵ کیلومتر مربع وسعت و از شهرستانهای زاهدان، خاش، سراوان، ایرانشهر، نیکشهر، چابهار، سرباز، کنارک، دلگان، زابلی، سیب وسوران، قصر قند، فنوج، تشکیل میگردد.
منطقه سیستان نیز شامل شهرستانهای زابل، زهک، نیمروز، هامون و هیرمند میباشد و ۱۵۹۱۷ کیلومترمربع مساحت دارد.
همجواری استان با کشورهای افغانستان و پاکستان با وجود بازارهای مصرف بی رقیب از یک سو و شرایط خاص حاکم بر آن کشورها از سوی دیگر، این استان را از اهمیت بسیاری برخوردار ساخته است.
اقوام و مذاهب
سیستان به مردم منطقهای (سکاها) گفته میشد که در اطراف رود هیرمند ساکن بودند و بخشی از سیستان در افغانستان امروزی است که قبلا جزو ایران بودهاست.
(ادامه رود هیرمند و بخش اعظم ان در افغانستان است) و بخشی دیگر در شهرستانهای زاهدان و زابل.
بلوچها (مکاها) قومی دیگر بودند با فرهنگ متفاوت از سکاها در مکران ساکن بودند؛ که بعدها به دلایل نامعلوم به بلوچستان تغییر نام یافت.
مردم استان سیستان و بلوچستان از قومیتهای سیستانی و بلوچ میباشد
که سیستانیها به زبان زبان فارسی با لحجه سیستانی حرف میزنند و پیرو دین اسلام با مذهب تشیع میباشند و بلوچها به گویش بلوچی صحبت میکنند و پیرو اسلام و مذهب تسنن میباشند.
تاریخچه استان
سرزمین اساطیری سیستان و بلوچستان از دو ناحیه شمال و جنوب تشکیل شده است.
سیستان امروزی که قسمت شمالی استان را در برمی گیرد و سرزمین بلوچستان امروزی که ناحیه جنوبی استان را تشکیل میدهد.
صنایع دستی استان
صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان عبارت است از:
سوزن دوزی بلوچ: سوزن دوزی در این استان در منطقه ی بلوچستان رایج است.
این منطقه با مردمان سخت کوش و خستگی ناپذیرش خاستگاه یکی از ظریفترین هنرهای دستی ایران نیز هست .
و آن چه ساکنان این منطقه از دیر باز تاکنون در برابر سایر هم وطنان خود و نیز ساکنان دیگر نقاط جهان آفریده اند،
تلفیقی صمیمانه از صبر و هنر زنان و دختران هنرمندی است که در اشکال سوزن دوزی های ظریف و جذاب متجلی است.
سوزن دوزی پدیده ای زیبا، تحسین برانگیز و استثنایی از زنان بلوچ است که آن را فقط می توان نور چشم زنان بلوچ نامید و نه هیچ چیز دیگر.
سوزن دوزی آن چنان با زندگی بلوچ و زنانش آمیختگی یافته که وقتی در صدد یافتن منشاء و مبداء آن برآییم در این کار توفیقی نخواهیم یافت.
زیرا هر دختر بلوچ، از سنین کودکی، ضمن آموختن و انجام امور مربوط به خانه داری موظف به فراگرفتن سوزن دوزی نیز هست
و به سبب دخالتی که سلیقه های گوناگون در تهیه نوارهای سوزن دوزی دارند،
می توان طرح ها و نقش های متنوع و اصیل سوزن دوزی را در منطقه بلوچستان مشاهده کرد و بر این اساس می توان گفت:
تقریباً تمام دختران و زنان بلوچی که در فاصله سنی 4 تا 40 سال قرار دارند با سوزن دوزی آشنایند.
در بیش تر روستاهای بلوچستان پیراهن بلوچ با پنج قطعه تزیین یافته که عبارت است از یک قطعه پیش سینه.
دو قطعه سر آستین و دو قطعه دیگر که در زیر پیش سینه به طور عمودی و تا پایین پیراهن دوخته می شود که در اصطلاح محلی گومتان نامیده می شود.
از سابقه ی تاریخی این دوخت اطلاع چندان زیادی در دست نیست و آن چه که مسلم است
که این دوخت از اوایل صدر اسلام در میان بلوچ ها رایج و در دوره مغول و به خصوص تیموری و صفوی از رواج کامل برخودار بوده است.
شناخت این هنر توسط ساکنان شهرها، با افزایش تقاضاها برای محصولات سوزن دوزی و ازدیاد تولید در مناطق مختلف مقارن بوده
و از این رو، انواع: رومیزی، سفره، کوسن،مانتو،کیف و کفش،زیور آلات،شال و غیره نیز توسط سوزن دوزان تولید می شود.
مهم ترین مراکز سوزن دوزی بلوچستان عبارت است از:
اسپکه، سیب سوران یا سراوان، نکوچ، شهریانچ، فنوج، هریدوک، کوپج، پیپ، سورمیج،چانف، مهنت،
ورکات، ایرندگان و مارندگان (خاش) قاسم آباد، گشت، سوران، کله گان، کوانگ، بمپور، اسماعیل آباد و زاهدان.
سرچشمه اصلی تمام این صنایع و چیزی که به خوبی در تمام این هنرعای دستی دیده میشود به کار رفتن عناصری است که به خوبی نشاندهندهی تاریخچه،
طبیعت و ذوق این مردمان است.این سه عنصر اصلی تمامی صنایع دستی سیستان و بلوچستان را با هم همراه میکند و به آنها روح و جانی تازه میبخشد.